
La prospective : incertitude, réseau et intuition
Sébastien Gillotin
Nos sociétés complexes comportent des incertitudes et des risques non linéaires, dont les causes et les effets ne sont pas clairement identifiables. Pour s’y préparer, la prospective – par opposition aux prédictions basées sur le passé, l’expérience et le connu – explore plusieurs scénarios futurs possibles.
Certains événements de ces dernières années, que nous appelons strategic surprises dans le présent article, ont mis en évidence notre manque de préparation. Pour anticiper le plus efficacement possible ces surprises stratégiques, une approche whole of society est essentielle et nécessite un réseau de prospective diversifié et commun impliquant tous les organes constitués (institutions, monde universitaire, industrie, société civile). La prospective exige également un cadre adapté qui laisse plus de place à une meilleure compréhension des contextes complexes ou à l’intuition.
Dans cet article, le capitaine d’aviation Gillotin, qui a développé son propre modèle empirique sur les piliers de l’intuition, démontre l’utilité de la prospective, son importance dans un contexte whole of society et whole of government et l’importance d’un cadre de réflexion approprié pour l’utiliser efficacement.
Onze complexe samenlevingen brengen onzekerheden en niet-lineaire risico’s met zich mee, waarbij oorzaken en gevolgen niet duidelijk aanwijsbaar zijn. Om hierop voorbereid te zijn, onderzoekt een toekomstverkenning – in tegenstelling tot voorspellingen gebaseerd op het verleden, ervaring en het bekende – verschillende mogelijke toekomstscenario’s.
Sommige gebeurtenissen van de afgelopen jaren, die we in dit artikel strategic surprises noemen, hebben ons gebrek aan paraatheid blootgelegd. Om zo effectief mogelijk op deze strategische verassingen te anticiperen, is een whole of society<-i>-benadering essentieel. Deze vereist een gediversifieerd en gezamenlijk foresight-netwerk waarbij alle samengestelde organen (instellingen, academici, industrie, het maatschappelijke middenveld) betrokken zijn. Foresight vergt ook een aangepast kader dat meer ruimte laat voor een beter begrip van complexe contexten of voor intuïtie.
In dit artikel toont kapitein van het vliegwezen Gillotin – die zijn eigen empirische model heeft ontwikkeld over de pijlers van de intuïtie – het nut aan van toekomstverkenningen, het belang ervan in een whole of society– en whole of government-context en het belang van een geschikt denkkader om toekomstverkenningen efficiënt te kunnen gebruiken.
Belgian Military Review, article 12 September 2025
Download the article(Only available in French)